12 Eylül e giden sürecin hazırlıkları yaklaşık 4 ay sürdü Kod adı Bayrak Harekatı olarak Ataşehir Escort belirlenen darbe planının uygulanması için ordu komutanlarına 11 Temmuz saat 04 00 te harekete geçilmesi emri verildi Süleyman Demirel in başbakanlığındaki hükümetin 2 Temmuz da güvenoyu almasıyla darbeciler planı erteledi Kadıköy Escort Tarihler 12 Eylül ü gösterdiğinde Türkiye yi karanlığa götüren plan aynı isimle sabaha karşı uygulandı
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Bostancı Escort Tahsin Şahinkaya Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun dan oluşan darbeci Milli Güvenlik Konseyi bütün yetkileri ele aldı Anayasayı uygulamadan kaldıran darbeciler ardından Anadolu Yakası Escort TBMM yi lağvederek antidemokratik faaliyetlerine devam etti Ülke genelinde sıkıyönetim ilan edildikten sonra sivil toplum kuruluşlarını hedef alan darbeciler Türk Hava Kurumu Çocuk Esirgeme Kurumu ve Kızılay dışındaki derneklerin faaliyetlerini askıya aldı Siyasi partilerin kapısına kilit vuran darbeciler Süleyman Demirel ile Bülent Ecevit i Hamzakoy Necmettin Erbakan ile Alparslan Türkeş i ise Uzunada ya sürgüne göndererek siyasi yasaklar getirdi
Asmayalım da besleyelim mi
Antidemokratik uygulamalarına her gün yenisini ekleyen darbeciler acısı yıllarca hafızalardan silinmeyecek idam kararlarına da imza attı Takvimler 9 Ekim 1980 i gösterdiğinde sol görüşlü Necdet Adalı ile ülkücü Mustafa Pehlivanoğlu idam edildi Darbe öncesinde bir askeri inzibat erini öldürdüğü gerekçesiyle hüküm giyen 17 yaşındaki Erdal Eren e idam cezası verildi
Eren in idam hükmü Yargıtay tarafından iki kez iptal edilmesine rağmen Milli Güvenlik Konseyi nce onaylanan kararla ve yaşı büyütülerek 13 Aralık 1980 de Ankara Ulucanlar Cezaevi nde infaz edildi Evren in 17 yaşında astırdığı Eren için söylediği Asmayalım da besleyelim mi ifadesi darbecilerin karanlık yüzünün aynası oldu
650 bin gözaltı
Kanlı uygulamaların yanı sıra demokrasinin askıya alındığı süreçte 650 bin kişi gözaltına alındı açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı 7 binden fazla kişi için de idam talep edildi 517 kişinin ölüm cezasına çarptırıldığı süreçte 50 kişi idam edildi Onlarca gazeteci hakkında binlerce yıla varan hapis cezası istendi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından 14 bin kişinin çıkarıldığı bu dönemde 30 bin kişi ise sakıncalı olduğu iddiasıyla işinden edildi Kültür ve sanat hayatının da hedef alındığı 12 Eylül de yaklaşık 1 000 film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı
Darbecilere dava
Darbeci generallerin belirlediği danışma meclisinin hazırladığı anayasa 1982 de güdümlü referandumla yüzde 92 lik evet oyu aldı Evren ve diğer darbeciler darbe anayasasına dahil ettikleri geçici 15 madde ile ömür boyu dokunulmazlık hakkı kazanarak olası bir yargılanmaya karşı önlem aldı Ancak Milli Güvenlik Konseyi üyelerinin yargılanamayacağına dair geçici 15 madde 12 Eylül 2010 daki referandumla Anayasa dan çıkarıldı Böylece darbecilerin yargılanmasının önü açıldı
Referandumdan bir gün sonra Türkiye nin dört bir tarafından darbenin sorumluları ile bu kişilerin emir ve talimatlarını uygulayanlar hakkında suç duyurusunda bulunuldu O dönem hayatta olan Evren ile Şahinkaya hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma açıldı Evren ve Şahinkaya hakkında hazırlanan iddianame Ankara 12 Ağır Ceza Mahkemesince 10 Ocak 2012 de kabul edildi İki darbeci Türkiye Cumhuriyeti Anayasası nın tamamını veya bir kısmını değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya ve anayasa ile teşekkül etmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasına engel olmaya cebren teşebbüs etmek ile suçlandı
Sağlık gerekçesiyle duruşmalara katılmayan Evren ve Şahinkaya video konferans aracılığıyla yaptıkları savunmalarında suçlamaları kabul etmedi kurucu iktidar olduklarını mevcut mahkemelerin kendilerini yargılayamayacağı iddiasını savundu
Yargılamanın devam ettiği dönemde Ankara 12 Ağır Ceza Mahkemesi yasayla kapatılınca dosya Ankara 10 Ağır Ceza Mahkemesine devredildi Mahkeme 18 Haziran 2014 te Evren ve Şahinkaya yı 1979 da verdikleri muhtırayla anayasa ve TBMM yi ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye teşebbüs 1980 deki darbeyle de anayasayı tağyir tebdil veya ilgaya ve bu kanun ile teşekkül eden TBMM yi ıskat ve cebren men suçunu işledikleri gerekçesiyle ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı Mahkeme takdiri indirimle bu cezayı müebbet hapse çevirdi Ayrıca 2 darbecinin rütbelerinin sökülmesi için Askeri Ceza Kanunu nun ilgili hükümlerinin uygulanmasına karar verildi
Kanlı 12 Eylül darbesinin üzerinden 40 yıl geçti
ABD’nin 12 Eylül itirafları