Mehmet KARA HABER ANALİZ
Pandemi sonrası yaşanan arz talep dengesizliği ile başlayan Rusya nın Ukrayna Şişli escort yı işgali sonrası devam eden doğalgaz ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar sürüyor Bu dalgalanmalar bölgesinin hatta dünyanın en büyük güç ithalatçılarından biri durumundaki Türkiye yi direkt hem de katmerli formda etkiliyor Sultangazi escort bayan Zira kelam konusu ülke Türkiye olunca dünyadaki eser fiyatı artışlarının yanı sıra kur hareketleri de içerideki fiyatlar üzerinde sert yansımalara yol açıyor Yani dolar bazındaki fiyat artışları ile dolar ve Escort Taksim Euro daki vakit zaman iki katı aşan yükseliş içerideki eser fiyatlarının sert artırımlara mevzu olmasını da beraberinde getiriyor Örneğin akaryakıt ve motorin başta olmak üzere petrol türevi eserlerin fiyatları son bir yılda dörde katlanıverdi
Vatandaş durumu faturasında görüyor
Doğalgazda yaşananlarda da gibisi bir durumdan kelam edebiliriz 2021 yılının son çeyreğine hakikat global piyasalardaki sıvılaştırılmış doğalgaz LNG fiyatlarının 8 e 10 a katlandığına şahit olmuştuk Bu artışların Türkiye nin en kıymetli güç ithalatı kalemlerinden doğalgazın faturasını ne kadar yükseltebileceğini kestirim etmek için güç ya da iktisat uzmanı olmaya gerek yok Zati uzman olmasanız da bunu günlük hayat lafı hiç dolandırmadan size direkt söyleyiveriyor Elektrik faturalarınızın ve kullanıyorsanız doğalgaz faturanızın nasıl arttığını en âlâ siz biliyorsunuz Elektrik fiyatları deyince kömürü de unutmamak lazım Zira elektrik üretiminde kömür en büyük hisseye sahip kaynaklardan biri Başkaları doğalgaz ve su yani hidroelektrik santraller Doğalgaz kullanmayanların da ısınma ve pişirme maksatlı gaz tüketim maliyetinin yükselişini likit petrol gazı tüpgaz alırken gördüğünü biliyoruz
Petrol ve akaryakıtta ikili fiyat yapısı
Bu ortada son devirde global ham petrol piyasalarında ikili bir fiyat yapısı devrede Evvelden planlanmış bir durum değil bu fiili bir durum Batılı ülkeler Ukrayna yı işgal eden Rusya ya karşı yaptırımları ağırlaştırma yoluna gidince Rus petrolü brent petrole nazaran yüzde 25 30 daha iskontolu fiyatlanmaya başladı Brent petrol 110 dolarlar düzeyindeyken Rus petrolü kargoları 80 dolarlar düzeyinde fiyatlardan el değiştirebiliyordu Petroldeki ikili fiyat yapısı Rusya çıkışlı akaryakıt ve motorin için de geçerli Bu durum hala de devam ediyor Bu ortada ambargonun etkisiz kalmaması için ABD nin Rus petrol ve akaryakıtının izini sürmek ve uygulamayı by pass edenleri de yaptırımlar kapsamına alabilmek için çeşitli yol ve sistemler geliştirmekte olduğunu söylemek yanlış olmaz Lakin işlerinin kolay olduğunu söylemek de sıkıntı Hayat boşluk tanımaz güç de de o denli Alıcı eseri en ucuza nerede bulursa almanın yoluna bakar
Türkiye ucuz Rus petrolü ithal ediyor
Her neyse ABD ve Batı bunda ne derece önemli davranır ve petroldeki mevcut ikili yapı tam olarak ne kadar sürer bilemiyoruz lakin Türkiye bundan yararlanmanın yoluna bakmalı Ki aslında bakıyor da Son devirde Türkiye nin ithalatında Rus petrolünün yükü artmış durumda O denli ya hangi rafineri birebir fiyattan satacağı akaryakıtı daha ucuza elde etmeyi istemez ki Birebir formda hangi akaryakıt ana dağıtım şirketi fiyatı devlet eliyle belirlenen tıpkı akaryakıtı ve motorini daha ucuza ithal etmeyi istemez ki
Ülkenin ithalat faturası azalıyor lakin
Eee artık ham petrol ithalatçısı rafineri şirketleri ile akaryakıt ithalatçısı ana dağıtım şirketleri ikili fiyat yapısından yararlanıyorsa Türkiye’de bundan yararlanmış mı oluyor Olaya yalnızca makro iktisat penceresinden bakarsak evet o denli Tıpkı ölçüdeki ham petrol ile yeniden birebir ölçülerdeki motorin ve akaryakıtı ithal edebilmek için ülkeden daha az döviz çıkmış oluyor Pekala bunun kime ne yararı var İthalatçı şirketler daha çok kâr edecek ve tahminen Maliye de daha yüksek vergi geliri sağlayacak diyebilirsiniz
Ucuzlama vatandaşa yansıtılmıyor
İyi de vatandaşa bir yararı var mı bu vergi geliri artışının Mevcut vergi gelirleriyle ne kadar adil hizmet dağıtılıyorsa o kadar Hem de çok uzun iş o Yani araziyi bir dikenli telle çevireceğiz de koyunlar geçerken yünlerinden bir kısmı tellere takılacak da onları toplayıp ipliğe çevireceğiz de sonra ipten kazak örüp pazara süreceğiz de sentetik elyaftan üretilmiş muadilleriyle rekabet edebilirsek satacağız da cüzdanımız para görecek de biz de artan elektrik ve doğalgaz faturalarımızı ödemekte kullanacağız bunu o denli mi
Pompa fiyatı yüksek piyasaya endeksli
Her neyse o yüzden suyu daha adil dağıtabilmek için ırmağın üstüne müdahale etmek en uygunu Ne demek istiyoruz Anlatmaya çalışalım Türkiye de akaryakıt eser fiyatları Akdeniz havzasına piyasasına İtalya Lavera Genova ve doların TL karşısındaki kıymetine bakılarak belirleniyor Pekala bu fiyatlardan satılmak üzere fakat İtalya dakinden daha ucuza ithal edilebilen ya da elde edilebilen akaryakıt ve motorin niçin vatandaşa daha ucuza satılmasın Vatandaş daha ucuza akaryakıt alsın üzere popülist bir münasebetle 13 bine yakın akaryakıt istasyonunun kâr marjını kısabilen hükümet idare Bu vazifesi onlar ismine yerine getiren Güç Piyasası Düzenleme Kurumu EPDK artık savaş yaptırım tesiriyle yaşanan ucuzluktan vatandaşı yararlandırmayı niçin düşünmüyor Devasa rafineri şirketleri ile büyük ölçekli ana akaryakıt dağıtıcılarının canı can da artırım üstüne artırım geldiği için artan işletme sermayesi muhtaçlığını karşılayamayan kimilerinin kapısına kilit vurulan akaryakıt istasyonlarınınki patlıcan mı
Bayramda tatilci sayısı azaldı
Kamudaki ilgili otoriteler neyi bekliyor Uzun bayram tatilini memleketine gitmek gayesiyle kıymetlendirme eğilimini bile azaltacak ölçüdeki yüksek akaryakıt fiyatlarını düşürmeyip ana dağıtıcı ve rafinericiler uygunca bayram etsin mi isteniyor Tamam piyasa kurumun isminde da geçen bir söz olduğundan piyasaya müdahale etmeyelim diyebilirsiniz Ancak bazıları esnaf ölçeğindeki istasyoncuların kâr marjını düşürmek piyasaya müdahale olmuyor da ucuzlamış Rus motorini ve petrolü sayesinde kârını katlayan rafinerici ve ithalatçı ana dağıtıcı büyük akaryakıt firmalarının büyük ölçüde savaş sayesinde denilebilecek artan kârının hiç olmazsa bir kısmını vatandaşa hisse etmek mi piyasaya müdahale olacak
Muhalefet harekete geçti lakin
Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı nın Hazine ve Maliye Bakanlığı nın ve EPDK nın bu mevzunun farkında olmadıklarını mı düşünüyorsunuz Ben o denli düşünmüyorum Vatandaş farkında değilse bu biz gazetecilerin kabahati fakat yönetimci ve siyasetçiler bunu bilmek zorunda Ki geçtiğimiz günlerde bir siyasi parti genel lideri Altılı Masa tabir edilen muhalefet blokunun ismi en az duyulan üyelerinden Demokrat Parti DP Genel Lideri Gültekin Uysal ve arkadaşları bu bahiste Meclis e bir kanun teklifi sundu Medyada çok az yer bulması başlı başına bir sorun ve ben kendi adıma eksikliğimi kabul ederim Lakin gerek hükümetin gerekse bürokrasinin yönetimin vatandaşın cebini direkt etkileyen bu kadar önemli bir hususta harekete geçmek için vilayetle de muhalif görünümlü altı boş popülist sloganlar yayan mecralarda yer bulmasını mı beklemesi gerekiyor
Altılı Masa da konuşmak yetmez
Altılı Masa dakilere de bir çift laf edelim isterseniz Kim aday olacak hangi prensiplerle hareket edeceğiz sorularına yanıt aramak çok mantıklı evet lakin hayat da akıyor Muhalefetteyken bile tesirli olabildiğinizi gösterebilmek için içinizdeki partilerden birinin geliştirdiği öneriyi ortaklaşa sahiplenip gücünüzü gösterip vatandaşa da itimat verseniz herkes için daha yeterli olabilir Ve böylesi bir adım yapan bir muhalefet örneği olarak da takdir toplayacaktır Haydi kolay gelsin
Rekabet Kurumu devreye girmeli
Rekabet Kurumu na da bir çift lafımız olsun Artık petrol ve akaryakıt ithalat faturası bu kadar ucuzlamasına karşın neden pompaya yansımadığını herhalde Rekabet uzmanları da merak ediyor olmalı O denli ya ithalatçılardan hiç olmazsa bir kaçının bunu enflasyon üzerinde kıymetli tartısı bulunan akaryakıt pompa satış fiyatlarına yansıtması beklenir değil mi Halbuki ne tüketici ne de güç editörü ya da muhabiri olarak bu türlü bir izlenim edindiğimi söyleyemem O halde bir davet da Rekabet Kurumu na gelsin Akaryakıt fiyatlarını düşürmek sizin elinizde haydi vazife başına
Petrol ithalatı liginde Rusya liderliği yakaladı
Türkiye nin ham petrol ve petrol eserleri ithalatının ülkeler bazındaki dağılımı son periyotta besbelli bir biçimde değişti Ocak Şubat ve Mart aylarında en çok petrol ve işlenmiş eseri ithalatı yapılan ülkeler liginde yüzde 32 hisseyle Irak birinci sırada yer alırken Nisan ayında Rusya yüzde 35 4 lük hisseyle liderliğe yerleşti Güç Piyasası Düzenleme Kurumu EPDK Mayıs ve Haziran ayı datalarını açıkladığında Rusya nın liderliğini güçlendirerek sürdürdüğünü görmek şaşırtan olmayacak Çünkü piyasadan gelen sinyaller ve memleketler arası bilgi kaynakları Rusya dan fosil yakıt ithalatında Türkiye nin öne çıkmaya devam ettiğinin işaretlerini sunuyor
Türkiye en çok fosil Rus yakıtı alan ülkeler liginde
Türkiye Rusya dan en çok güç ithal eden ülkeler ortasında yer alıyor İthal edilen güç kaynaklarında doğalgaz başı çekerken Türkiye Rusya dan petrol akaryakıt ve kömürü de alıp kullanıyor Türkiye Ukrayna da Rus işgalinin başladığı 24 Şubat ile 4 Haziran tarihleri ortasını kapsayan 100 günde Rusya dan en çok güç ithal eden ülkeler liginde üst sıralarda bulunuyor Rusya dan fosil yakıt ithalatı yapan ülkeler sıralamasında Çin birinci Almanya ikinci İtalya üçüncü Hollanda dördüncü Türkiye ise beşinci durumda Rusya nın bu devirde toplam 97 milyar dolarlık fosil yakıt ihracat geliri elde etti Bu gelirde en büyük hisse 48 3 milyar dolar ile ham petrolden geldi Rusya bu periyotta 25 2 milyar dolarlık doğalgaz boru gazı ihracatı yaparken 13 68 milyar dolarlık petrol eserleri satışı gerçekleştirdi Bu periyotta Rusya nın 5 4 milyar dolarlık sıvılaştırılmış doğalgaz 5 0 milyar dolarlık da kömür ihracat geliri var