Doğan Selçuk ÖZTÜRK
● Şükrü Beyefendi, kendinizden kısaca bahsedebilir misiniz?
1956 doğumluyum. Hem ben hem de kardeşim ortaokulu ve liseyi parasız yatılı okuduk. Dar gelirli bir ailenin çocuklarıyız. 1979 yılında ODTÜ Maden Mühendisliği kısmını bitirdikten sonra 3 sene Çalışma Bakanlığı’nda iş güvenliği müfettişi olarak çalıştım. Sonrasında bir sene Çukurova’nın ithalat ihracat departmanında Caterpillar iş makinelerinin yedek kesim satışını yaptım. Kendi işimi yapma arzum ağır basınca Ankara’da bir tanıdığımızın başladığı dokumacılık, konfeksiyon işine eşimle birlikte girdik. Orada üç buçuk, dört sene kadar çalıştıktan sonra İzmir’e dönüp eşim ve kardeşimle birlikte Sun Tekstil’i 1987 yılında sokak ortasında bir atölye olarak kurduk. Daha sonra ortamıza dördüncü Ünlütürk olarak Elvan katıldı. Ben maden, Gülseli metalürji, Sabri jeoloji mühendisi… Elvan ise dokuma mühendisi. Allah’tan o dokumacılık mühendisi, yoksa biz üçümüz yer bilimleri üzerine okuduk.
FARKLILAŞARAK ŞİRKETİ BÜYÜTEBİLECEĞİMİZİ ANLADIK
● Sun Dokuma 35 yaşında. Sizce en kıymetli kilometre taşlarının başında ne geliyor?
Sun Dokumacılık aslında işe sıfırdan başlama ve büyüme öyküsü. Ancak bu öykünün bana nazaran bugünlere gelmemizi sağlayan çok özel bir dönüm noktası var. 90’lı yılların ortasında ciromuz 10-12 milyon dolar düzeyine gelmişti ve dünyadaki çok büyük markalara konfeksiyon ihracatı yapıyorduk. Lakin işler istediğimiz yüksek kalitede ve termin hassasiyetiyle gitmiyordu. Tam o sırada KALDER’in Harikalık Modeli’yle tanıştık ve eğitimler aldık. Enteresan bir süreçti. Dokuz başka kriterle şirketini zi değerlendirdiğiniz bu modelin bir kesimi da stratejik planlama sürecidir. Her sene bir defa işinizin geleceğine yönelik olarak vizyon ve misyonunuzu gözden geçirmenizi ve gelecekte kendinizi nerede hayal ettiğinize dair datalar ve senaryolar ışığında bir planlama yapmanızı öngörür. Birinci stratejik planlama toplantımızı 2000 yılında yaptık. O toplantı öncesinde yaptığımız araştırmada şunu gördük: Dünyadaki konfeksiyon talebi ile üretimin oranı teğe iki. Yani talep bir üniteyse, üretim neredeyse iki ünite. Hasebiyle dedik ki konfeksiyon çok düşük bir yatırımla yapılabiliyor ve ekseriyetle emeğin ucuz olduğu ülkelere çok süratli gidebiliyor. Bu nedenle, lakin farklılaşabilirsek şirketi büyütebileceğimizi anladık. Öncelikle şunu sorduk kendimize: Müşterilerin bize verdiği numuneler ve teknik özelliklerle üretim yapmak yerine biz müşterilerimize bunun ötesinde neler sağlayabiliriz? Bu sorunun karşılıklarını bu birinci stratejik planlama toplantısında verdik ve çok değerli kararlar aldık. Bir: Üretimimizi tasarım hizmeti ile birleştirelim. Bu eserlerin dizaynını müşterilere biz sunalım. İki: Çok süratli iş yapalım. O kadar süratli yapalım ki perakendeciler için büyük bir avantaj oluşsun. Üç: Müşterilerimizin Uzakdoğu’dan alamadığı esnekliği gösterelim. Gerekiyorsa çok küçük yahut çok büyük ölçülü siparişleri de yapalım. Bununla ilgili olarak 2001-2002 yıllarında değişmeye başladık. Tasarım yeteneklerimizi geliştirdik. Kuvvetli geçen bir sürecin sonunda 2008 krizine geldiğimiz vakit buna hazırdık, dünya da hazırdı. 2008 krizinde belirsizlikler nedeniyle firmalar Çin’den ve Uzakdoğu’dan klasik uzun vadeli siparişlerini vermediler. Piyasalar açıldığı vakit ise çok süratli üretim ve teslimata muhtaçlıkları oldu. Biz orada hazırdık. Şirketimiz 2010 yılından 2020 yılına kadar 10 kat ve katma kıymeti yüksek bir biçimde büyüdü. Zira her perakendeciye özel çok süratli koleksiyon yaratıp bu koleksiyonları da çok süratli bir formda imal etme hünerine sahibiz artık.
BEŞ SENEDE 250 MİLYON EURO FİYATINDA TAYT SATTIK
● Sun Tekstil’in en kıymetli karakteristiği nedir sizce? Sizi öne çıkaran bir kumaş yahut tasarım oldu mu?
Sun Dokumacılık ve onun sahip olduğu baş şirketimiz Ekoten’in DNA’larında çok kıymetli iki şey var: Bir tanesi düzgün mühendislik ve inovasyon, başkası ise tasarım. Ekoten tarafında yeni kumaşlar geliştirirken, Sun Dokumacılık tarafında yeni dizaynlarla modaya uygun, müşterilerimizin beğenebileceği koleksiyonlara yöneliyoruz. Bayanların giydiği leggingler (tayt) ile ilgili beğenilen bir öykümüz var aslında. İş hayatımızın başlarında likra daha yeni icat edilmişti. Örgü kumaşlarda kullanılan likra kumaşa esneklik verir, bedene yapışmasını sağlar. Amerikalı bir müşterimiz, “Likralı kumaş arıyorum. Ortalama gramajının yüksek ve esnekliğinin güzel olması lazım. Mevcut üreticilerime yaptıramadım, siz yapabilir misiniz?” dedi. Şirketi büyütmek için işe gereksinimimiz olduğundan yapabileceğimizi söyledik. Çabalarımız sonucunda kumaşı geliştirdik ve tarihimizde olmadığı kadar çok sipariş aldık. Yeni bir eser olduğu için de yüksek bir marjla satarak önemli bir atılım yaptık. 2015’e geldiğimiz vakit Ekoten olarak çelikli interlog dediğimiz tekrar likralı olan lakin dokumaya çok benzeyen, tayt imalinde kullanılan fakat giyildiği vakit diz yapmayan bir kumaş geliştirdik. Bunu Sun Dokumacılık kusursuz dizaynlarla çok değişik eserlere dönüştürdü. Beş sene içerisinde 250 milyon Euro fiyatında tayt sattık. Yani tekrar taytlarla birlikte, yeniden bir kumaş yenilikçiliği ile işimizi çok üste taşıdık. Son vakitlerde yeniden bir legging işimizi ateşliyor. Athletic wear dediğimiz yogacıların giydiği tipte leggingler var. Bunları dünyada çok kıymetli satan ünlü markalar büyük siparişler geçiyorlar. Özetle tayt ve tayt için geliştirdiğimiz kumaşlar Sun Tekstil’in kıssasında değişik aralıklarla çok değerli rol oynadı ve bizi her seferinde bir üst basamağa çıkardı.
● Sizin tabirinizle “kendinizden daha büyük” bir projeniz oldu mu?
İş dünyası örgütlerinde, TÜSİAD’da, TÜRKONFED’de vazifelerimiz sırasında birçok proje çalışması yaptım. Bunlardan bir tanesi çok özel… 1995 yılında Ege’de ihracatçı birlikleri başkanlığı vazifem esnasında Diyarbakır’da entegre bir dokumacılık fabrikası kurmak isteyen bir aileye yardımcı oldum, onların isteği üzerine. Bu vesileyle düzenlenen bir merasimde Adıyaman Sanayi ve Ticaret Odası Lideri Zafer Ersoy Adıyaman’daki işsizlik sorunu nedeniyle takviyemizi istedi. “Bir konfeksiyon tesisi de buraya kuralım.” dedi. O sırada EGS Holding’in de yönetimindeydim. İdare şurasını ikna ettim ve Vakıfl ar Bankası’nın da ortak olduğu EGS Yatırım Holding’i kurduk. Ana fikrimiz şuydu, kendimiz yapmak yerine yörenin beşerlerine konfeksiyonu kurdurup onlara dayanak olmak. Gençken benden yaşça büyük bir sanayicimiz “Bizim aklımız gözümüzdedir” demişti. Birisi başarılı olduğu vakit bizim insanımız öykünüyor. Sen ne dersen de, o gördüğüne inanıyor, o yaptıysa ben de yaparım diyor. Bu nedenle mahallî müteşebbislerden ortaklar seçtik. O ortaklara şirketler kurdurduk ve EGS Yatırım Holding olarak o şirketlere küçük ortak olduk. Onlara dedik ki “Şirketleriniz büyüdükten sonra paylarımızı size devredeceğiz ve hiçbir fiyat istemeyeceğiz. Lakin başlangıç basamağında şirketleri biz denetim edeceğiz.” Adıyaman’da Urfa’da ofisler kurduk, mühendisler ve her türlü teknik işçisi götürdük. Oradaki firmaların evvel öğrenmelerini, adam yetiştirmelerini, sonra da ihracat müşterileriyle buluşmalarını sağladık. Bu dediğim 3-3,5 sene zarfında oldu. Başlangıçta bir tek konfeksiyon atölyesi olmayan Adıyaman’da 8-9 sene sonra -ki takip ediyorum, hala öyle- 9 ila 10 bin civarında konfeksiyon çalışanı vardı. Daha sonradan Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi’nin ana caddesinin ismini Şükrü Ünlütürk Caddesi yapma lütfunda bulundular. Oraya her gittiğimde, bölgedeki sanayicileri de ziyaret ediyorum. Caddede bir üreticiye gidiyorum. Falanca Dokuma, Şükrü Ünlütürk Caddesi numara bilmem kaç diye kartvizit veriyorlar. Eh, hoşuma gitmiyor desem palavra olur.
Her şey odaklanmayla ilgili
● Başarı-başarısızlık kavramlarına nasıl bakıyorsunuz?
Ömür yalnızca muvaffakiyetlerin peş peşe gelmesinden oluşmuyor. Son derece güç devirler ve hayal ettiğimiz üzere gitmeyen, para ve güç kaybettiğimiz işler oldu. Geriye dönüp baktığım vakit şöyle bir şeyin farkına vardım. Her şey odaklanmayla ilgili. Şayet bir işe odaklandıysak, aile olarak ya da Şükrü Ünlütürk olarak, hiçbir vakit başarısız olmadık. O işle yatmak o işle kalkmaktan bahsediyorum. Odaklandığım vakitlerde birçok yenilikçi fikrin sabah uyandığım vakit aklıma geldiğini gördüm. Hatta kardeşim bana takılır bazen, “Yine bir şafak projesiyle mi geldin ağabeycim?” der. Başarısız olduğum işler ve fikirlerde ise şunu fark ettim ki odağımı dağıtmışım. Birden çok bahisle ilgilenmeye çalışmışım. Münasebetiyle bütün gücünüzü, gücünüzü, hayal gücünüzü kullandığınız, niyetinizi, aklınızı, zihninizi o işle doldurduğunuz, dikkatinizi o işe verdiğiniz vakit başarısız olmak çok kolay değil. Evvelce yanlış bir vakitte perakendeye girmiştik, benim projemdi üstelik. Aileyi ikna etmiştim. Fakat hem vakit hem para kaybettik. Zira hazır değildik. Zira tek işimiz o değildi. Daha sonra o işten vazgeçtik. Meğer şu anda odaklanarak Jimmy Key ile perakende başarıyı yakaladık. 50 mağazaya kadar çıktık ve gidişatından çok mutluyuz.
Kesinlikle değer verdiğiniz bir STK’da yer alın
Ailemizin hikayesi, ne yaptığının değil, nasıl yaptığının değerli olduğunu gösteriyor. Tüm aile ömrümüzde belirleyici olan hususlardan bir tanesi de iş dünyası örgütlerinde birçok misyon almamız oldu. Bütün yaşantımız boyunca bir elimiz kesinlikle bir sivil toplum kuruluşunda oldu, faydalı olmaya, projeler üretmeye çalıştık. Beşerler yaptıkları işler nedeniyle her vakit kendilerinden daha büyük bir projenin, bir işin içinde olma fırsatı yakalayamıyor. STK’larda ise bu fırsatlar mevcut. Kendi başınıza yapamayacağınız, tesir seviyesi çok yüksek projeleri, bir kaldıraç rolü oynayan STK’nın gücü ile yapmak mümkün. Ben buna kendinden daha büyük bir şeyin modülü olmak diyorum. O yüzden de gençlere bilhassa diyorum ki kesinlikle gönlünüzün düştüğü, kıymet verdiğiniz bir STK’da yer alın.