Dün bültenimizde, sabah son dakika da olsun gözümüze çarpan gazete haberine yer vermiş, ABD’de 2023 yılı savunma yetkilendirme maddesine Türkiye’ye F-16 satışını şartlara bağlayan hususlar eklenmediğini paylaşmış, bu adımın da uzun bir müddettir ikili alakalarda yaşanan aşınmayı bir nebze de olsun törpüleyerek Türkiye’ye F-16 satışını artık daha kolay olabileceği manasına geldiğinin altını çizmiştik.
Haberi paylaşmamızdan saatler sonra, Rusya Devlet Lideri Putin, Rusya’nın Kuzey Akım’dan gönderilemeyen doğalgazını Karadeniz üzerinden yollayabileceğini, hatta Avrupa için Türkiye’de bir doğalgaz merkezi kurabileceğini söyledi. Moskova Güç Haftası Konferansı’nda konuşan Putin, Rusya’nın gaz tedarik coğrafyasını genişletmeye devam edeceğini ve güç kaynaklarının dolar yerine lokal para üniteleri ile satışı uygulamasını sürdüreceğini söz etti. Rusya’nın petrole tavan fiyat uygulayan ülkelere güç tedarik etmeyeceğini söyleyen Putin, OPEC+ ile işbirliğini de sürdüreceğinin altını çizdi. Putin’in dünkü doğalgaz merkezi çıkışı değer arz etmekle birlikte, bu istikamette bir gelişmenin Türkiye açısından yaptırım riski doğurma ihtimalini göz gerisi etmemek gerekiyor.
Putin’in yaptığı açıklama ve ABD’nin F-16 satışının önünü açan atılımını birlikte ele aldığımızda, ne Rusya’nın ne de ABD’nin Türkiye’yi ‘kaybetmek’ istemediğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu noktada, Türkiye’nin tavrı da büyük kıymet arz edecektir. Son periyotlarda, Şangay İşBirliği Örgütü toplantısına katılan Türkiye, geçen hafta Prag’daki Avrupa Siyasi Topluluğu başkanlar toplantısına da iştirak ettik. Hatırlarsanız, Kıbrıs Rum İdaresi Lideri Nikos Anastasiadis ile Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan gerçekleştirdikleri birkaç dakikalık görüşme de basına yansımıştı. Hulâsa, yakın gelecekte bu ‘yeni’ gelişmelerin nereye evrileceğini hep birlikte takip edeceğiz. Türk mali piyasaları ile ilgili ekleyebileceğimiz pek de yeni bir gelişme yok. Kamunun dayanağı ile defans sınırı USDTRY kurunda 18,60 düzeyine kurulmuş vaziyette. Tahvil piyasasında, otoritenin tahvil tesis etme zaruriliği nedeniyle TL tahvil faizi USD tahvil faizinin altında ve tek hanede süreç görmeye devam ediyor. Borsa cephesinde ise dün hem ana endeks hem de bankacılık cephesinde %1’in ötesinde kayıplar dikkatlerden kaçmadı.
Kıymetli madenler cephesinde faiz getirisi olmayan altın ve gümüş, kıymetli teknik düzeylerin aşağı taraflı geçilmesi ile sırası ile 1,665 ve 19 dolar düzeylerinin etrafında dar bir bantta salınırken, OPEC+’nın üretim kesintisi sonrasında âdeta kükreyen Brent cinsi ham petrol son 3 günde 7 dolar gerileyerek 92 dolar düzeyine geri çekildi. Petrol cephesinde dün ivme kazanan düşüşün art planında, hem OPEC hem de ABD Güç Bakanlığı’nın petrole ait talep görünümlerini düşürmesi kıymetli yer aldı. Direnişin parası bitcoin, haftalardır 19-20bin dolar aralığında sıkışma bölgesinden kurtulamadı. Her iki istikamete hakikat potansiyel gücün her geçen gün birikmeye devam ettiğini görüyoruz. Haftalık olarak 21bin dolar üzerinde bir kapanışı, prangalardan kurtuluş olarak yorumlayacağız.
Gece geç saatlerde sonuçlanan FED’in bir evvelki toplantısına yönelik tutanaklarda, siyaset yapıcıların “geniş tabanlı ve kabul edilemez derecede yüksek” enflasyonu düşürme amaçlarına ulaşmak için faiz oranlarını daha kısıtlayıcı bir düzeye yükseltmeleri ve akabinde bir mühlet orada tutmaları gerektiği istikametinde ortak bir görüşe sahip olduklarını gördük. 20-21 Eylül tarihinde sonuçlanan toplantının tutanaklarında, birçok FED üyesi “enflasyonu düşürmek için çok az tedbir almanın maliyetinin çok fazla tedbir almanın maliyetinden daha fazla olduğunu” vurgularken, işgücü piyasasında yavaşlamaya karşın enflasyonla gayrette rotayı korumak gerektiğinin altı çizilmiş. Hatırlanacağı üzere, geçen ay sonuçlanan FED’in olağan toplantısında, enflasyonu 40 yılın en yüksek düzeyinden aşağı çekmek hedefiyle üst üste üçüncü kere faiz oranlarını 75 baz puan artıran FED, “işin tamam” olduğuna emin olana kadar yola devam edileceği iletisini yeniledi. Bununla birlikte, tutanaklarda, gelecekteki nakdî sıkılaştırmanın suratında bir düşüşe dair ipucu da yer alarak, faiz artırımlarının suratını “önemli olumsuz etkiler” riskini azaltmak için “ayarlamanın” (tutanaklarda “calibrate” olarak geçiyor) değerli olacağı söylendi!
Dün bültenimizde yer verdiğimiz İngiltere Merkez Bankası (BoE) Lideri Bailey’nin açıklamaları akabinde hem İngiltere tahvil piyasasında hem de Sterlin cephesinde önemli mânâda değerli gelişmeler yaşandı. Bailey, emeklilik fonlarına, bankanın dayanak sağlayan acil tahvil alımını sona erdirmeden evvel likidite meselelerini çözmek için üç günleri olduğunu söyledikten sonra, Çarşamba günü İngiliz hükümetinin borçlanma maliyetleri tekrar yükseldi. Gösterge 20 ve 30 yıllık gösterge tahvil getirileri, sırasıyla %5,20 ve %5,10 düzeyini test ederek son 20 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. İngiltere cephesinde yeni maliye bakanı Kwarteng’in 23 Eylül’de 45 milyar sterlin vergi indirimi açıklamasından bu yana, İngiliz finans piyasalarında ‘kargaşa’ bir türlü bitmedi. Kargaşayı yatıştırmak için 28 Eylül’de BoE’nin başlattığı tahvil alımlarından sonra getirilerin birinci defa %5’in üzerine çıktığını, dün açıklanan büyümeye yönelik dataların ise topyekûn küçülmeye işaret ettiğini, Sterlin’in de bu karmaşada ün istikamet bulmakta zorlandığını gördük. Bu ortada, İngiltere’nin yeni hükümeti dün yaptığı açıklamada, büyük vergi indirimlerini geri almayacağını yahut kamu harcamalarını azaltmayacağını söyledi! Dediğim üzere İngiltere’de başlar bu orta çok ancak çok karışık.
GBPUSD paritesi telaşlı bir halde dün 1,09-1,11 bandında salınırken, Japon Yen’i 146,98 düzeyini test ederek son 24 yılın yeni en düşük düzeyine geriledi. YEN, dolar başına Ağustos 1998 147,64 düzeyine gerilemesi akabinde geçen ayın en düşük 145,90’ı test etmiş ve Japon yetkilileri YEN satın almak için piyasaya müdahale etmişlerdi. Japon YEN’in inançlı liman statüsünü her geçen gün kaybetmeye devam ettiğini not etmek gerekiyor.
Yeni gün başlangıcında, Asya pay senetlerinin Wall Street’in düşüşünü takip ettiğini görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %0,5 aşağıda süreç görürken, MSCI Asya Pasifik endeksi son 5 iş günüdür mütemadiyen düşerek 2,5 yılın tabanına geriledi. Şahin FED retoriği ve İngiltere Merkez Bankası’nın piyasaları istikrara kavuşturma taahhüdüne ait belirsizlik ortasında global resesyon risklerinin artmasıyla tahvil getirilerinin de baskı altında kaldığını görüyoruz.
KKTC saati ile 15:30’da açıklanacak ABD Eylül ayı TÜFE enflasyonu günün en değerli verisi olarak takip edilecektir. Reuters anketine nazaran yıllık manşet TÜFE artışının %8,3’ten %8,1’e gerileyeceği; çekirdek sayının ise %6,3’ten %6,5’e yükseleceği öngörülüyor. Hâliyle, beklentilerden daha yüksek bir gerçekleşme, piyasalarda sert kayıplara neden olacağı üzere beklentilerin altında kalacak bir sayı ise olumlu mânâda tesir yaratabilir. ABD verisine kadar bekle ve gör stratejisinin ağır basacağını, ardından ise hareketli bir seyre hazır olunması gerektiğini düşünüyoruz. Almanya’da sabah saatlerinde açıklanacak TÜFE enflasyonu da kıymetle takip edilecektir.
iktisatbank.com
