Selamün Cumhuriyet’in 100ci Yılı kutlu olsun, sayın din kardeşlerim ve devrimci yoldaşlarım. Bu selamlamaya ABD’de öğrendiğim üzere dünya üzerinde gezen 50 civarında değişik cinsel tarifli homo sapiens cinslerinin hepsi dahildir. Hayır, ABD’den dönerken uçak kazasında Valhalla’yı boylamadım, makale yazmaktan da vazgeçmedim. Bu sene ortalama 3 ayda bir makale yazıyorum, artık ayda teğe çıkacağım. Özetle, makale yazma alışkanlığımı yitirdim. YouTube ve Instagram’da kamera karşısına çıkıp 15 dakika ahkam kesim üstelik cebime trak para koymanın kolaycılığından vazgeçeceğim artık, ya da OnlyFans olayına takılacağım. FÖŞ’le yarım saat çıplak sohbet, ayda $100.
Benim 40 yıldır değişmeyen bir niyet sistematiğim var. Dünyada olup biteni anlamadan Türkiye yahut piyasalar hakkında yorum yapmam. Hasebiyle, bu yazı dizisi de dünya haliyle başlayacak. Nereye koşuyor bu kavanoz tabanlı dünya? Karşılık 3 kısımdan teşmil. Jeo-politik bataklık, nefesi kesilen global iktisat ve artık harbiyen riskli hale gelen riskli varlıklar.
Ben hiç alt başlık kullanmam bu sefer niçin?
Orta Doğu Savaşı Ukrayna Savaşı ve daima cephede kapalıdan süren ABD-Çin rekabetini gölgede bıraktı. Uygun de oldu, zira Batı basınının her gün hala ikinci manşete sakladığı “Ukrayna Rus savunma çizgisini deldi, birinci maksat Kırım, yürü be, kim fiyat seni Zelensky” çığlıklarını siktir edin. Evet, Ukrayna bir kaç mili yol alsa da, bu süratle Kırım’a varması Erdoğan’ın (RTE’nin) emekliliğinden evvel gerçekleşmez. Putin artık her cephede savunmada, iktisadı (siz resmi bilgilere bakmayın, onların ki de TUIK’den kaliteli değil) perişan, prestij sıfır, kaçabilen kaçıyor, demografik Armageddon yolda. Lakin, işte diktatörlüğün en büyük keyfi bu. Putin’in çükünde değil, aslında Ukrayna’da kaybetse kelle ve o iki farklı koltukta oturacak. Kuzey Kore’den cephane almaya dahi tenezzül etse de, ABD 2024 Kasım başkanlık seçimlerini bekleyecek. Şayet Trump yada onun mayosundan ayrılmayan Cumhuriyetçi bitlerden bir kazanırsa, ABD Ukrayna’ya askeri yardımdan vazgeçer planında. Kıssanın geir kalanını Ukrayna’nın heyecanla beklenen “Kış Saldırısı” da foslayınca anlatırım.
ABD-Çin cephesinde rekabet gitgide kızışıyor. ABD Çin’den tuvalet kağıdı ithalatını da yasaklarsa, dünya boka batar (ne espri ancak?). Kissinger’e sordum, Peter Zeihan’a sordum, ikinci Soğuk Savaşın birinci perdesinin ortasındayız. Bence Çin’in Tayvan’a saldırması 2030’ları bulur da, bu birinci Soğuk Savaş değil. ABD’nin karşısında zati içi çürümüş SSCB yok. Çin’in karşısında da dekadan, insanı tembel, siyasi olarak kitlenmiş bir Amerika. Xi Jinping ABD’nin kızınca adamı nasıl yağlı kazığa oturttuğunu, daha doğrusu boynuna kadar bataklığa gömdüğünü Putin’e sorsa, ders alacak, ancak onun danışmanları RTE’ninkilerden de yalaka “Evet efendimciler”. Dünya yalnız siyasi olarak değil, ekonomik, teknolojik ve finansal olarak da ikiye yarılıyor. Türkiye’ni bir bacağı Çin-Rusya, öteki bacağı Batı ekseninde, bakalım husyeler bu gerilmeye ne kadar dayanacak.
Heyecanlı cephe Orta Doğu, ancak orada da bir kaç hafta içinde kızgın savaş yerini soğuk bir barışa bırakır. İsrail isterse Lübnan’ın yarısı ve Gazze’yi bombardımanla TOKİ inşaat alanına çevirir de, sokak savaşıyla HAMAS’ı ortadan kaldırmak çok tuzluya oturur. Bu çeşit bir savaşta saldırganın başarılı olduğu tek bir örnek bulamazsınız tarihte. Bizdeki Hendek Savaşları istisnadır, lakin orada da amansız topçu ateşiyle sayısız sivilin can yitirmesi PKK’yi bezdirmeseydi, işler çok çok uzardı.
Bu alt başlığı sadece SEO istedi atıyorum
Orta Doğu’da sıcak savaş biter de, HAMAS saldırısı öncesi ABD, İran, İsrail ve Suudi Arabistan’ın kotarmaya çalıştığı yeni bölgesel siyasi-ekonomik yapılanma yıllarca ertelendi. Bence HAMAS’ın niyeti de buydu aslında. İran-Suudi Arabistan ve Suudi Arabistan-İsrail olağanlaşması, Filistin davasının Ankara’da başkanlık sarayı dışında unutulması manasına gelecekti.
Savaş bitse, ekonomik ve finansal manada önemli ve kalıcı yankıları olabilir. İlkin, 21ci Yüzyılda her krizde Fed-AMB vesair küresel rezerv para Merkez Bankaları tarafından kurtulmaya alışan fon yöneticileri daima politik riski çok düşük oranda iskonto ettiler. Bir noktada bu vurdumduymazlık kırılacak ve Warren Buffett’in tabiriyle Kilyos’ta kimin donsuz yüzdüğünü göreceğiz. Spoiler alert. Türkiye başta gelir. Somut olarak söyleyeyim, altının artık ABD tahvil faizlerine kıyasla değil jeo-politik riskten kaçışa nazaran fiyatlanması yüksek mümkünlük. Petrolde de arz-talep istikrarı yanında “tedarik riski primi” kalıcı olarak $5/varil yükselebilir.
Brent petrol esasen kışın bir kaç ay $100/varilin üstünde dinlenecekti, bu müddet uzayabilir. Bloomberg uzmanlarına nazaran, Brent’te her $10 yükseliş, küresel büyümeyi 0.14 puan düşürürken, enflasyona da 40 baz puan ek yük getiriyor. Bunlar dünya iktisadını çökertecek büyüklükler değil ammmmma: Tüketici inancını taze tutmakta kıymetli rol oynayan riskli varlıklar rallisi sona ererse, ya da enflasyon beklentileri tekrar yükselirse, Gelişmiş Ülkeler 2024 yılında da çok yüksek faizle yaşarlar. Esasen ABD dışında hepsinin beli bükülmüş durumda. Riskli varlıklarda ayı pazarı ve finansal şartlarda çok süratli bir sıkılaşma yaşanır.
Çin’de Konfüçyüs başımızdan eksik etmesin, Xi Jinping ekonomiyi kurtarmak için elini cebine attı da, çağdaş tarihte hiç bir devlet Çin’ninki büyüklüğündeki bir konut-inşaat-finansman (gölge bankacılıkta) krizini resesyonsuz çözememiş. Özetle, ABD doları ve tahvil faizleri beklentiniz neyse 2024 yılı boyunca onun bir kaç fersah üstüne kalacak.
S&P Küresel (eski Markit) Ekim öncü bileşik PMI aktivite endekslerinin açıklandı 6 dev iktisat içinde (Japonya, Avustralya, İngiltere, Euro-bölgesi ve ABD), yalnızca ABD’de ekonomik aktivite genişliyor. IMF’nin varsayımları daima yanlış çıkar lakin bu sefer 2023’te büyümenin 21ci Yüzyıl ortalamasının çok altında kalacağı, 2024’te durumun birazcık daha boka saracağı öngörüsüne katılmamak güç.
Kırmızı SEO emojisi yeşile dönünceye kadar alt başlık atacağım
Hey, enseyi karartmayın, dünya resesyona girer de, bu defa ufukta önemli bir mali kriz yok. “Ciddi” derken sayı bazında Gelişmekte Olan Ülkelerin en az %50’nin artık dış finansman sağlayamadığını not edip geçeyim, Madagaskar, ya da Karayip Antilleri temerrüte düşmüş kimin umurunda. Fakat siteye de koyduğumuz Allianz Trade global ticaret raporunu okuyun. Borçlu her ülkede iflaslar artacak. Münasebetiyle istihdam da azalacak.
Yani, ölmeyeceğiz de bayağı sürüneceğiz. Pekala aslında uzatmaları oynarken maça son koz olarak alınan Mehmet Şimşek sayesinde en azından erdem golüne koşan Türkiye ne halt edecek? Bu sayfayı haştegleyin, ya da ne biliyim URL’i browzerinize kaydedin filan.
FÖŞ
NOT: Dikkatli okuyanlar için mali piyasalar hakkında inceden inceye bildiri verdim. Daha sert bir içecek almak isteyenler için aşağıdaki görüntüyü öneririm.