İmam GÜNEŞ
ERZURUM – Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un iştirakiyle haziran ayına ait dış ticaret bilgilerini, Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği’nin (DAİB) Erzurum’daki yeni hizmet binasında düzenlediği toplantıyla açıkladı. Haziran ayında geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 18,5’lik artışla 23,4 milyar dolar ihracat gerçekleşti. Bu ayda ithalat yüzde 30’luk artışla 31,6 milyar dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 74,1’e ulaştı.
İlk 6 ayda yapılan ihracat yüzde 20 artışla 126 milyar dolara yaklaştı. 12 aylık ihracat ise 246 milyar doları aştı. Ocak – Haziran devrinde yapılan ithalat da yüzde 40,6’lık artışla 177,2 milyar dolar oldu. Bu periyotta ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 71 oldu.
Enerji ve emtia fiyatlarının dünya genelinde yükselmesiyle artış kaydeden ithalat tıpkı vakitte Merkez Bankası’nın döviz bozdurma uygulamasından kaynaklı kimi ihracatçıların hammadde stoklamasına yönelmelerinin tesiriyle de Ocak-Haziran devrinde önemli bir artış kaydetti.
“Türkiye ithalat ölçüsünü artırmadı. Artan, ithal gücün fiyatı”
Haziran ayı sayılarına ait bilgi veren Ticaret Bakanı Mehmet Muş, 2022 yılının birinci altı ayının tamamında, en yüksek aylık ihracat kıymetine ulaştıklarını ve altıda altı yaptıklarına dikkat çekti. Haziran ayında dış ticaret hacminin, geçtiğimiz yıla nazaran yüzde 30 oranında artışla 55 milyar dolara yükseldiğini söyleyen Muş, şöyle devam etti: “Haziran ayı ithalatımız ise 31,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Güç kalemi, 8,1 milyar dolarlık hisse ile bu ay da ithalatımızda değerli bir yer tuttu. Dünyada artan güç fiyatlarının ithalat sayılarımızdaki yansımaları devam ediyor. Güç ithalatımız, 2022 Ocak-Haziran devrinde bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 155 artarak 47,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Toplam ithalat artışımızın yaklaşık yüzde 57’si güç ithalatından kaynaklandı. Bu ithalat artışında güç başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki yükselişlerin tesiri açıkça görülüyor. Gerçekten 2022 Ocak-Mayıs devrinde global güç fiyatları bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 83 artış gösterdi. Global emtia fiyatlarındaki artışa paralel olarak en son açıklanan datalara nazaran 2022 Ocak-Nisan devrinde ülkemizin ithalat ünite kıymet endeksi bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 38 artış gösterdi. Fakat ithalat ölçü endeksimiz yalnızca yüzde 1,8 ile sonlu bir artış gösterdi. Başka taraftan, güç ithalat ünite bedel endeksi birebir periyotta yüzde 190 artış gösterirken güç ithalat ölçü endeksi ise yüzde 5,3 azalış gösterdi. Yani Türkiye ithalat ölçüsünü artırmadı. Artan, ithal gücün fiyatıdır.”
Uzak ülkelerde ihracatın dört kat artırılması hedefleniyor
Önem verdikleri alanlardan birisinin de ihracatçıların finansmana erişim imkânlarını geliştirmek olduğunu vurgulayan Muş, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Geçtiğimiz mart ayında faaliyetlerine başlayan İhracatı Geliştirme A.Ş., bugüne kadar 3,4 milyar liranın üzerinde kefaleti onayladı. Ticaretimizin daha üst düzeylere ulaşması kapsamında yürüttüğümüz çalışmalardan bir oburu de, milletlerarası ticaretin önündeki pürüzleri kaldıran ticaret anlaşmalarıdır. Bu kapsamda, İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleri ortasındaki Tercihli Ticaret Düzenlemesinin, Resmî Gazetede yayımlanarak dün prestijiyle yürürlüğe konmasından büyük memnuniyet duyuyoruz. Bu düzenleme ile, mutabakata ait yükümlülüklerini tamamlamış 12 ülke ortasında, aşikâr eserlerde karşılıklı gümrük vergisi ve ek mali yükümlülükler, daha düşük oranlarda uygulanacaktır. Yakın coğrafyamızla ticarî münasebetlerimizi geliştirmek ve var olan sıkıntıları ortadan kaldırmak için, ay içerisinde Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistanlı muhataplarımız ile ikili görüşmeler gerçekleştirdik. Bir yandan yakın coğrafyamız ile ticaret potansiyelimizi en verimli formda kıymetlendirmek için çalışmalarımıza devam ederken, başka yandan hizmet ihracatımızı geliştirmeye yönelik de kıymetli adımlar atıyoruz. Öte yandan, 6 Temmuz’da İstanbul’da lansmanını gerçekleştireceğimiz Uzak Ülkeler Stratejisi ile kapsamlı tahliller sonucunda belirlenen uzak ülkelere ihracatımızı dört kat artırmayı hedefliyoruz. Yerli üretimimizi desteklemek gayesiyle gümrük vergilerimizde gerektiği takdirde birtakım düzenlenmelere başvurduğumuzu da belirtmek isterim.”
“İhracat, üretim ve istihdam piyasalarını güçlü tutuyor “
Son 22 ayın 20’sinde aylık ihracat rekorları kırdıklarını kaydeden TİM Lideri Mustafa Gültepe, “Öncü kestirimlerimiz gösteriyor ki, yılın ikinci yarısında da sürat kesmeden yolumuza devam edecek ve yıl sonu ihracat gayemiz olan 250 milyar dolara yılı tamamlamadan ulaşacağız. Tüm ihracat ailemizi bu üstün performans ismine tebrik ediyorum. Yılın birinci yarısında gelen ihracat sayıları Türk ihracatçısının karşısına çıkan tüm fırsatları kıymetlendirerek yoluna kararlılıkla devam ettiğini gösterdi. İhracatımızda mevcut yükseliş ivmesinin sürmesi bizler için son derece pahalıydı. Bugün geldiğimiz noktada görüyoruz ki, Türkiye 250 milyar doların ötesinde ihracat maksatlarını konuşmaya, yeni ufuklara yelken açmaya hazırdır” dedi.
İhracattaki güçlü performansın üretim ve istihdam piyasalarını dinamik tuttuğunun altını çizen Gültepe, sanayi üretiminin son açıklanan bilgilere nazaran yıllık bazda yüzde 10,8 arttığını, kapasite kullanım oranının haziran ayında yüzde 77,6 düzeyinde gerçekleştiğini ve nisan ayında 408 bin yeni istihdam oluşturulduğunu belirtti.
Suudi Arabistan’da güzelleşme başladı
Son günlerde Türk lirasının döviz kurları karşısında istikrara kavuşması için ticari krediler ve reeskont kredilerinin kullanımına dair birtakım makro ihtiyati önlemlerin uygulamaya konulduğunu lisana getiren Gültepe, atılan adımları büyük bir dikkatle takip ettiklerini kaydetti.
Türkiye için kıymetli bir pazar olan Suudi Arabistan’la bağlantıların normalleşmesinin yeni fırsatları da beraberinde getireceğini söyleyen TİM Lideri Mustafa Gültepe, “İkili bağlardaki gelişmelerin olumlu yansımalarını bu ay ihracat sayılarımızda da gördük. Suudi Arabistan’a ihracatımız yüzde 63 artarak 25 milyon dolara ulaştı. Global ölçekte resesyon tasalarının arttığı bir periyoda girilirken, yakından ve muteber ticaretin ehemmiyeti her zamankinden daha fazla artıyor. Ülkemizin bu süreçte yakın coğrafyasında jeopolitik tahliller üretmesi, olası bir global daralmadan etkilenmemek ismine son derece önemli” sözlerini kullandı.
Zirve kimya sektörünün
Haziran ayında 20 dal ihracatını artırdı. Geçen yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 34,6’lık artışla 3,2 milyar dolar ihracat gerçekleştiren kimya bölümü birinci sırada yer alırken, yüzde 17,9’luk artışla 2,7 milyar dolara ulaşan otomotiv ikinci, yüzde 14,6’lık yükselişle 2,3 milyar doları aşan çelik ise üçüncü oldu. Çelik bölümünü 2 milyar dolar ihracat gerçekleştiren hazır giysi ve 1,4 milyar dolar ihracatla elektrik-elektronik kesimi izledi.
160 ülkeye ihracat artışı
Türk bayrağını 215 ülke ve bölgede dalgalandırmayı başaran ihracat ailesi, 160 ülkeye ihracatını artırma başarısı gösterdi. Haziran ayında en çok ihracat gerçekleştirilen birinci 3 ülke; yüzde 9,8’lik artışla 1,87 milyar dolara ulaşan Almanya, yüzde 15,3’lük artışla 1,55 milyar dolara yükselen ABD ve yüzde 32,2’lik büyümeyle 1,21 milyar dolara ulaşan Irak oldu.
Haziran ayında 61 vilayet ihracatını artırırken en çok ihracat gerçekleştiren birinci 3 vilayet; 9,2 milyar dolarla İstanbul, 1,9 milyar dolarla Kocaeli, 1,6 milyar dolarla Bursa oldu. Adana, Muğla ve Balıkesir ise ihracatta rekora ulaştı.
Birim ihracat kıymeti 1,41 dolara çıktı
Haziran ayında hem ölçüde hem de paha artış sağlandı. Ünite ihracat bedeli geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 9 artışla 1,41 dolara yükseldi. Ölçü bazında ihracat bir evvelki haziran ayına nazaran yüzde 9 artışla 16,6 milyon tona ulaştı. Haziran ayında bin 905 firma birinci kere ihracat yaparak ihracat ailesine katıldı. Bu firmalar, 79,5 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.
İhracatçılar, Anadolu’da sayı açıklamasına geri döndü
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) aylık ihracat sayılarını her ay farklı bir kentte, tercihen bir fabrikada açıklıyordu. Bu toplantılara mümkün mertebede Ticaret Bakanı da katılıyordu. Lakin bir evvelki TİM idaresi periyodunda yüklü olarak Ticaret Bakanlığı binasında açıklama yapılmaya başlandı. İhracatçıların en çok şikayetçi olduğu mevzuların başında bu durum geliyor. İhracatçılar, “Rakam açıklamaları kentimize coşku ve motivasyon getiriyordu. Birçok KOBİ’miz kamu ve özel bölümden yetkiliyle bağlantıya geçebiliyor, basın kanalıyla kaygısını anlatabiliyordu. Bu uygulamanın yine başlaması gerek” halinde konuşuyordu. Mustafa Gültepe de bu uygulamanın hakikat olduğunu düşünerek, yine başlattı. Birinci açıklama Erzurum’da yapıldı. Öğrendiğimiz bilgilere nazaran, aylık sayı açıklamaları her ay farklı bir vilayette yapılacak.